Tổng quan về thị trường chứng khoán (TTCK)

Tiếp theo bài viết " Tổng quan về thị trường tài chính", chúng tôi đi sâu về 1 phần trong thị trường tài chính đó là Thị trường chứng khoán

Nội dung bài viết:

1.      Lịch sử hình thành TTCK

2.      Khái niệm về TTCK

3.      Các chủ thể trên TTCK

4.      Chức năng của TTCK

5.      Phân loại cơ bản

6.      Nguyên tắc hoạt động trên TTCK

7.      Ưu và nhược điểm của TTCK

8.      Các hành vi tiêu cực

1.      Lịch sử hình thành:

Giữa thế kỷ thứ 15 ở Tây phương,  tại những thành phố trung tâm buôn bán, các thương gia thường tụ tập tại các quán cà phê để bàn bạc về việc mua bán, trao đổi các loại hàng hóa (chủ yếu là nông sản, khoáng sản), ngoại tệ …

Cuối thế kỷ 15: khu chợ riêng trở thành thị trường. Ở đó thống nhất với nhau những quy ước cho các cuộc thương lượng. Những quy ước thành những quy tắc có giá trị bắt buộc.

Những cột mốc quan trọng

Giai đoạn 1875-1913: Thị trường phát triển mạnh

Năm 1929: Bắt đầu những ngày đen tối của TTCK: Vụ đổ vỡ Phố Wall năm 1929, mở đầu cho thời kỳ Đại suy thoái. Nó bắt đầu ngày 29/10/1929 (Ngày thứ ba đen tối), khi chỉ số Dow Jones Industrial mất 22% giá trị chỉ trong một ngày .

Giai đoạn 1973-1974:  Chỉ số FT30 của Sở giao dịch chứng khoán London (khi ấy tương đương với chỉ số Dow Jones) mất 73% giá trị, khiến đồng đôla Mỹ mất giá và làm cuộc khủng hoảng dầu lửa 1973 thêm tồi tệ.

Giai đoạn 1987:  Thị trường khủng hoảng lần II Hồng Kong (một trung tâm tài chính lớn khác)  là lãnh thổ đầu tiên bị tấn công vào ngày 19/10/1987  và vụ sụp đổ này lan sang phương Tây tới Mỹ, làm chỉ số Dow Jones rơi 22%.

Năm 2000: Một câu chuyện “bùng nổ và suy thoái” tương tự là bong bóng công nghệ cuối những năm 90. Nhờ sự bùng nổ của nền kinh tế Internet, chỉ số công nghệ NASDAQ  tăng gấp đôi chỉ sau một năm lên 5.058,62 điểm.

Năm 2008: khủng hoảng tài chính toàn cầu

2.      Khái niệm:

Thị trường chứng khoán là một thị trường mà ở đó người ta mua bán, chuyển nhượng, trao đổi chứng khoán nhằm mục đích kiếm lời

3.      Các chủ thể trên TTCK:

                                 -            Nhà phát hành

                                 -            Nhà đầu tư

                                 -            Qũy đầu tư

                                 -            Công ty chứng khoán

                                 -            Ngân hàng thương mại

                                 -            Cơ quan quản lý nhà nước

                                 -            Sở giao dịch chứng khoán

                                 -            Hiệp hội các nhà kinh doanh chứng khoán

                                 -            Tổ chức lưu ký và thanh toán bù trừ chứng khoán

                                 -            Công ty dịch vụ máy tính chứng khoán

                                 -            Công ty đánh giá hệ số tín nhiệm

4.      Chức năng của TTCK:

                                 -            Huy động vốn đầu tư cho nền kinh tế

                                 -            Cung cấp môi trường đầu tư cho công chúng

                                 -            Tạo tính thanh khoản cho các chứng khoán

                                 -            Đánh giá hoạt động của doanh nghiệp

                                 -            Tạo môi trường giúp Chính phủ thực hiện các chính sách kinh tế vĩ mô

5.      Phân loại cơ bản:

a.      Căn cứ vào sự luân chuyển của nguồn vốn

b.      Căn cứ vào hàng hóa trên thị trường

c.      Căn cứ vào phương thức hoạt động của thị trường

6.      Nguyên tắc hoạt động trên TTCK:

a.      Nguyên tắc công khai:

• TTCK phải được xây dựng trên cơ sở hệ thống công bố thông tin tốt. Các bên phát hành có nghĩa vụ cung cấp thông tin đầy đủ, trung thực và kịp thời những thông tin có liên quan đến tổ chức phát hành, đợt phát hành.

• Việc công khai phải thỏa mãn các yêu cầu:

- Chính xác

- Kịp thời

- Dễ tiếp cận

b.      Nguyên tắc trung gian:

• Trên TTCK các giao dịch được thực hiện thông qua tổ chức trung gian là các công ty chứng khoán.

• Trên TT sơ cấp, các NĐT thường không mua trực tiếp của nhà phát hành mà mua từ nhà BL phát hành.

• Trên TT thứ cấp, thông qua các nghiệp vụ môi giới, kinh doanh các cty CK mua, bán CK giúp khách hàng.

c.      Nguyên tắc đấu giá:

• Căn cứ vào các các hình thức đấu giá:

- Đấu giá trực tiếp

- Đấu giá gián tiếp

- Đấu giá tự động

• Căn cứ vào phương thức đấu giá:

- Đấu giá định kỳ

- Đấu giá liên tục

7.      Một số yếu tố cần lưu ý của TTCK:

Yếu tố đầu cơ: yếu tố này làm ảnh hưởng dây truyền làm cho cổ phiếu có thể tăng giá cao giả tạo, điều này có thể dẫn đến sự khan hiếm hay thừa thãi làm cho giá cổ phiếu tăng giảm đột biến.

Mua bán nội gián: Đây là hiện tượng một cá nhân nào đó lợi dụng việc làm thu được những thông tin nội bộ của một đơn vị kinh tế để mua hoặc bán cổ phiếu của đơn vị đó nhằm thu lợi cho mình, gây ảnh hưởng giá cổ phiếu trên thị trường đó.

Mua bán cổ phiếu ngoài TTCK: luật về TTCK cũng đã hạn chế các nhà môi giới mua bán cổ phiếu ngoài thị trường chứng khoán, vì nếu để việc này xảy ra sẽ gây hậu quả khó lường. Vì bộ phận quản lý không hề nào biết được việc chuyển nhượng quyền sở hữu cổ phiếu của đơn vị đó. Mọi sự mua bán ngoài có khả năng tạo áp lực cho các nhà đầu tư khác.

8.      Các hành vi tiêu cực:

• Đầu cơ CK, lũng đoạn thị trường: Các NĐT cấu kết với nhau để mua hoặc bán CK với số lượng lớn gây nên cung hay cầu giả tạo, làm giá cổ phiếu tăng hay giảm đột biến lũng đoạn thị trường.

• Bán khống: Đây là một hành vi lũng đoạn thị trường nếu nó được thực hiện bởi sự kết cấu của nhiều người.

• Thông tin sai sự thật: Là một hành vi thiếu đạo đức nhằm mục đích làm cho cổ phiếu của công ty khác sụt giảm, hoặc giá CP của Cty mình được tăng cao do việc phao tin đồn thất thiệt trên thị trường. Tin đồn thất thiệt khiến NĐT hoang mang và mang lại tác hại cho NĐT và Cty CP .

•  Đối với Công ty chứng khoán hoặc tổ chức đầu tư nghiêm cấm các hành vi sau nhằm bảo vệ lợi ích nhà đầu tư:

-         Làm trái lệnh đặt mua, bán của người đầu tư.

-         Không cung cấp xác nhận giao dịch theo quy định.

-         Tự ý mua, bán CK trên TK của KH hoặc mượn danh nghĩa KH để mua,  bán CK.